Trong cờ vua, giai đoạn tàn cuộc (đôi khi còn gọi là tàn cục) diễn ra khi số các quân cờ trên bàn không còn nhiều. Không có một tiêu chuẩn nhất định, tuy nhiên trong các thế cờ được xếp vào loại tàn cuộc thường mỗi bên chỉ có một quân nặng (Hậu hoặc Xe), hoặc là hai hay nhiều quân nhẹ (Mã, Tượng). Cũng có những trường hợp việc đổi quân diễn ra nhanh chóng và mỗi bên chỉ còn lại Vua và Tốt.
Tên của tàn cuộc thường được gọi theo tên của quân cờ có giá trị cao nhất của mỗi bên (ngoài quân Vua). Chẳng hạn, tàn cuộc Xe là một loại tàn cuộc phổ biến. Mỗi bên có Xe và có thể có thêm một số Tốt. Một số trường hợp khác (ít xảy ra hơn), khi một bên giữ lại Tượng và hai Tốt chống Xe đối phương thì tàn cuộc được gọi là Xe chống Tượng.
Cờ tàn có những quy tắc rõ ràng và nghiêm ngặt, người muốn chơi cờ giỏi không thể không biết, muốn biết tường tận thì phải "thuộc bài". Tức là gì, tức là những thế cờ mà nhìn vào là biết bên nào thắng, bên nào thua, hay hòa. Khi vào giai đoạn tàn cuộc: áp lực thời gian cạn kiệt + sự mệt mọi khi suy nghĩ nhiều -> dẫn đến sự mệt mỏi về đầu óc và rất dễ sót nước. Cờ Vua khác cờ tướng ở chỗ Vua có thể nhảy được. Cho nên sau 50 nước mà không làm thịt được Vua thì hòa cờ là tắc trách.
Dạng 1: VUA VÀ XE CHỐNG VUA
Quy tắc: Dùng vua kết hợp với xe tạo thế đối Vua, đẩy Vua đối phương ra mép bàn cờ rồi chiếu hết.
Dạng 2: VUA VÀ HẬU CHỐNG VUA
Quy tắc: Trường hợp này cũng giống như trường hợp trên, tuy nhiên do Hoàng Hậu là một quân rất mạnh, vừa khống chế cả đường thẳng lẫn đường chéo nên quy tắc trên thế đối với Vua vẫn được áp dụng nhưng với một lưu ý quan trọng: phải tránh đi Hậu vào nước làm cho Vua đối phương rơi vào thế "pát" (tức là không bị chiếu nhưng không còn nước đi nào hợp lệ) khiến cho vàn cờ hòa.
Dạng 3: VUA, TƯỢNG, MÃ CHỐNG VUA
Quy tắc: Phối hợp giữa 3 quân đẩy Vua đối phương ra mép bàn cờ rồi sau đó dồn Vua đối phương vào góc có cùng màu với ô Tượng. Nếu biết phối hợp đúng thì chỉ trong 36 nước có thể bắt được Vua đối phương.
Dạng 4: VUA VÀ HAI MÃ CHỐNG VUA
Quy tắc: Chỉ khi nào bên còn Vua đi không chính xác thì mới bị thua, còn về nguyên tắc thì ván cờ sẽ hòa vì 2 Mã không thể chiếu hết Vua đối phương
TỪNG CÁCH CHIẾU HẾT SẼ ĐỀ CẬP Ở BÀI SAU